Φαγούρα στον πρωκτό: 7 συνήθεις λόγοι

Η φαγούρα στον πρωκτό μπορεί να προκαλέσει μεγάλη ενόχληση στην καθημερινή ζωή
κάθε ατόμου. Εκτός από την ενοχλητική αίσθηση, μπορεί να υποκρύπτει διάφορους
παράγοντες — κάποιους απλούς και παροδικούς, άλλους πιο σύνθετους που απαιτούν
ιατρική αξιολόγηση. Σε κάθε περίπτωση, πρόκειται για ένα σύμπτωμα που δεν πρέπει να
αγνοείται, ειδικά όταν είναι επίμονο ή συνοδεύεται από άλλα ευρήματα.

Το σημαντικό είναι να κατανοήσουμε τι μπορεί να βρίσκεται πίσω από αυτή τη δυσάρεστη
κατάσταση και πότε χρειάζεται να ζητήσουμε τη συμβουλή ειδικού. Παρακάτω αναλύονται
οι 7 πιο συχνοί λόγοι που προκαλούν φαγούρα στον πρωκτό, καθώς και τι μπορεί να γίνει
για την αντιμετώπισή τους.

Τι είναι η φαγούρα στον πρωκτό και πότε πρέπει να μας προβληματίζει;

Η φαγούρα στον πρωκτό, γνωστή και ως πρωκτικός κνησμός, αποτελεί ένα κοινό σύμπτωμα
που επηρεάζει άνδρες και γυναίκες όλων των ηλικιών. Εκδηλώνεται με έντονη ανάγκη για
ξύσιμο στην περιοχή γύρω από τον πρωκτό, η οποία μπορεί να είναι παροδική ή χρόνιου
χαρακτήρα. Σε αρκετές περιπτώσεις, μπορεί να συμβαίνει κυρίως τη νύχτα, προκαλώντας
διαταραχές ύπνου και άγχος. Ενώ συχνά οφείλεται σε απλούς και αντιμετωπίσιμους παράγοντες, δεν είναι λίγες οι φορές που αποτελεί ένδειξη παθολογικής κατάστασης. Γι’ αυτό, η έγκαιρη αξιολόγηση από
γιατρό — και ειδικότερα πρωκτολόγο — είναι απαραίτητη όταν η φαγούρα είναι έντονη,
επιμένει για μέρες ή επανεμφανίζεται συχνά.

1. Κακή υγιεινή ή υπερβολική καθαριότητα

Ένας από τους πιο συχνούς λόγους που προκαλούν φαγούρα στον πρωκτό είναι η ανισορροπία στην υγιεινή της περιοχής. Είτε πρόκειται για ανεπαρκή καθαρισμό μετά την αφόδευση είτε για υπερβολικό καθαρισμό με ερεθιστικά σαπούνια και μαντηλάκια, το αποτέλεσμα μπορεί να είναι το ίδιο: ερεθισμός του δέρματος και φλεγμονή. Το λεπτό και ευαίσθητο δέρμα γύρω από τον πρωκτό μπορεί εύκολα να τραυματιστεί, ιδιαίτερα όταν χρησιμοποιούνται προϊόντα με αρώματα, αλκοόλ ή χημικά. Η υπερβολική
αποτρίχωση επίσης μπορεί να επιτείνει το πρόβλημα. Η ισορροπημένη καθαριότητα, με
χλιαρό νερό και χωρίς επιθετικές ουσίες, είναι ο ιδανικός τρόπος φροντίδας.

2. Φαγούρα στον πρωκτό λόγω αιμορροΐδων ή ραγάδων

Οι αιμορροΐδες και οι ραγάδες πρωκτού είναι συχνές καταστάσεις που σχετίζονται με
φλεγμονή, πόνο και φαγούρα στον πρωκτό. Οι εσωτερικές αιμορροΐδες μπορεί να προκαλέσουν βλέννα και υγρασία στην περιοχή, η οποία με τη σειρά της ευνοεί τον ερεθισμό του δέρματος. Οι εξωτερικές αιμορροΐδες μπορεί να συνοδεύονται από φλεγμονή και δυσφορία στην επαφή με τα ρούχα ή κατά την καθαριότητα. Οι πρωκτικές ραγάδες, που είναι μικρές σχισμές στον βλεννογόνο του πρωκτού, προκαλούν
έντονο κάψιμο και φαγούρα — ιδίως μετά την αφόδευση. Και στις δύο περιπτώσεις, η
ιατρική αξιολόγηση και θεραπεία είναι κρίσιμη για την ανακούφιση του συμπτώματος και
την αποφυγή επιπλοκών.

3. Πρωκτικές μυκητιάσεις ή βακτηριακές λοιμώξεις

Η περιοχή του πρωκτού είναι ευάλωτη στην ανάπτυξη μυκήτων, κυρίως του Candida albicans, ιδίως όταν υπάρχει υγρασία, εφίδρωση ή χρήση αντιβιοτικών που διαταράσσουν τη φυσιολογική χλωρίδα. Οι μυκητιάσεις στον πρωκτό εκδηλώνονται με έντονη φαγούρα, ερυθρότητα, αίσθημα καύσου και συχνά με απολέπιση ή μικρά εξανθήματα. Παρόμοια συμπτώματα μπορεί να προκαλέσουν και ορισμένες βακτηριακές λοιμώξεις, ιδιαίτερα όταν συνυπάρχει υγρασία ή μικροτραυματισμοί. Η σωστή διάγνωση με
καλλιέργεια και η κατάλληλη αντιμυκητιασική ή αντιβιοτική αγωγή είναι καθοριστική για την οριστική αντιμετώπιση.

4. Παράσιτα (οξυουρίαση)

Στα παιδιά αλλά και στους ενήλικες, ένα κοινό αλλά συχνά παραγνωρισμένο αίτιο για
φαγούρα στον πρωκτό είναι η ύπαρξη παρασίτων — κυρίως των οξύουρων (Enterobius
vermicularis). Τα μικροσκοπικά αυτά σκουλήκια βγαίνουν τη νύχτα από τον πρωκτό για να
εναποθέσουν αυγά, προκαλώντας έντονη νυχτερινή φαγούρα. Η μόλυνση μεταδίδεται εύκολα, ιδιαίτερα σε οικογενειακά ή σχολικά περιβάλλοντα. Χρειάζεται διάγνωση μέσω ειδικής ταινίας (τεστ Selotape) και αντιμετώπιση με αντιπαρασιτική φαρμακευτική αγωγή για όλα τα μέλη του νοικοκυριού.

5. Δερματολογικές παθήσεις

Πολλές δερματικές παθήσεις μπορούν να εκδηλωθούν στην περιοχή γύρω από τον πρωκτό,
προκαλώντας φαγούρα και δυσφορία. Αυτές περιλαμβάνουν την ψωρίαση, το έκζεμα
(ατοπική δερματίτιδα), την σμηγματορροϊκή δερματίτιδα, αλλά και την αλλεργική
δερματίτιδα εξ επαφής από χρήση προϊόντων καθαρισμού ή συνθετικών υφασμάτων.
Η διάγνωση απαιτεί εξέταση από δερματολόγο ή πρωκτολόγο και σε πολλές περιπτώσεις
γίνεται με βιοψία ή δοκιμασίες αλλεργίας. Η τοπική αγωγή με κορτικοστεροειδή ή
ενυδατικές κρέμες φέρνει συνήθως άμεση ανακούφιση.

6. Σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα (ΣΜΝ)

Ορισμένα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, όπως τα κονδυλώματα (HPV), ο έρπης
των γεννητικών οργάνων ή η σύφιλη, μπορούν να προκαλέσουν φαγούρα στον πρωκτό,
συνοδευόμενη από ερεθισμό, εξανθήματα ή μικρές πληγές. Είναι κρίσιμο να αναγνωριστούν έγκαιρα, καθώς η καθυστέρηση στη διάγνωση μπορεί να οδηγήσει σε επιπλοκές αλλά και μετάδοση στον/στη σύντροφο. Ο πρωκτολογικός έλεγχος, σε συνδυασμό με δερματολογική και αφροδισιολογική αξιολόγηση, καθοδηγεί την ορθή θεραπευτική στρατηγική.

7. Παθήσεις του εντέρου και κακοήθειες

Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις, μπορεί να αποτελεί ένδειξη υποκείμενης παθολογίας του
εντέρου, όπως η ελκώδης κολίτιδα, η νόσος του Crohn ή ακόμη και καρκίνος του παχέος εντέρου ή του πρωκτού. Οι φλεγμονές αυτές προκαλούν αυξημένη παραγωγή βλέννας, διάρροια και ερεθισμό στην περιοχή. Ο πρωκτικός καρκίνος, αν και πιο σπάνιος, μπορεί να εμφανιστεί αρχικά με συμπτώματα όπως φαγούρα, αιμορραγία, πόνο ή αίσθημα πίεσης. Επομένως, η επιμονή του συμπτώματος, ειδικά σε άτομα άνω των 50 ετών ή με ιστορικό πολύποδων, απαιτεί ενδοσκοπικό έλεγχο (π.χ. κολονοσκόπηση) και βιοψία.

Πώς αντιμετωπίζεται η φαγούρα στον πρωκτό;

Η αποτελεσματική αντιμετώπιση της εξαρτάται άμεσα από τον προσδιορισμό της υποκείμενης αιτίας. Δεν υπάρχει μία ενιαία θεραπευτική προσέγγιση, καθώς το ίδιο σύμπτωμα μπορεί να προέρχεται από εντελώς διαφορετικές καταστάσεις — από απλό ερεθισμό έως οργανικές παθήσεις του εντέρου. Σε ήπιες και παροδικές περιπτώσεις, ιδιαίτερα όταν δεν εντοπίζεται οργανικό πρόβλημα, η εφαρμογή ορθών συνηθειών υγιεινής παίζει καθοριστικό ρόλο. Συνιστάται η χρήση χλιαρού νερού για τον καθαρισμό της περιοχής, χωρίς σαπούνια με άρωμα ή αντισηπτικά, καθώς και η πλήρης αποφυγή υγρών μαντηλιών με αλκοόλη ή χημικά. Η περιοχή πρέπει να παραμένει στεγνή και καθαρή, αποφεύγοντας την υπερβολική τριβή με χαρτί ή ύφασμα. Η χρήση 100% βαμβακερών, ευάερων εσωρούχων και η αποφυγή στενών ή συνθετικών ρούχων βοηθά στη μείωση της υγρασίας και του ιδρώτα, που επιδεινώνουν τον ερεθισμό. Ανάλογα με την αιτία, μπορεί να απαιτηθεί τοπική φαρμακευτική αγωγή, όπως αντιμυκητιασικές ή αντιβακτηριακές κρέμες, κορτιζονούχες αλοιφές για δερματικές φλεγμονές, ή σκευάσματα με προστατευτική και καταπραϋντική δράση (π.χ. ψευδάργυρος, πανθενόλη, λιπαρές βάσεις). Σε περιπτώσεις παρασιτώσεων, συνταγογραφείται ειδική από του στόματος αγωγή για την πλήρη εξάλειψη του προβλήματος. Για πιο σύνθετες παθολογικές καταστάσεις, όπως αιμορροΐδες, ραγάδες, κονδυλώματα ή νόσοι του εντέρου, η θεραπεία περιλαμβάνει πιο στοχευμένες παρεμβάσεις. Αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν είτε συντηρητικά μέτρα (διατροφή, προβιοτικά, αλλαγές στον τρόπο ζωής), είτε φαρμακευτική αντιμετώπιση με ειδικά φάρμακα, είτε —όταν ενδείκνυται—ελάχιστα επεμβατικές ή χειρουργικές τεχνικές (π.χ. αφαίρεση κονδυλωμάτων ή θεραπεία ραγάδων με laser). Η σωστή διάγνωση αποτελεί πάντα το πρώτο και πιο κρίσιμο βήμα. Η κλινική εξέταση από ειδικό γιατρό και, όπου χρειάζεται, η διενέργεια εργαστηριακών ή απεικονιστικών εξετάσεων, είναι απαραίτητες για να εντοπιστεί η ρίζα του προβλήματος και να αποφευχθεί η άσκοπη ή λανθασμένη χρήση φαρμάκων που μπορεί να επιδεινώσουν την κατάσταση.