Η ραγάδα πρωκτού αποτελεί ένα συχνό και επώδυνο πρόβλημα που επηρεάζει σημαντικά την καθημερινότητα του ασθενούς. Ουσιαστικά πρόκειται για ένα μικρό σκίσιμο στο εσωτερικό τοίχωμα του πρωκτού, που συνοδεύεται από πόνο, αιμορραγία και έντονη δυσφορία, κυρίως κατά την αφόδευση. Οι περισσότερες ραγάδες προκαλούνται από τη διέλευση σκληρών ή ογκωδών κοπράνων, λόγω δυσκοιλιότητας ή άλλων παραγόντων που αυξάνουν την πίεση στον πρωκτό. Στην οξεία φάση, οι περισσότερες ραγάδες επουλώνονται μέσα σε λίγες εβδομάδες, εφόσον αντιμετωπιστούν έγκαιρα και σωστά. Ωστόσο, σε αρκετές περιπτώσεις το σκίσιμο αυτό δεν επουλώνεται πλήρως, με αποτέλεσμα να αναπτύσσεται χρόνια ραγάδα πρωκτού.

Τι είναι η χρόνια ραγάδα πρωκτού;

Η χρόνια ραγάδα πρωκτού είναι μια ρωγμή, δηλαδή ένα μικρό σκίσιμο στο εσωτερικό τοίχωμα του πρωκτού που διαρκεί περισσότερο από έξι έως οκτώ εβδομάδες και εμφανίζει χαρακτηριστικά όπως σκληρές άκρες, ένα μικρό δερματικό οζίδιο και μειωμένη αιμάτωση στην περιοχή.

Ο λόγος που μια ραγάδα δεν θεραπεύεται και γίνεται χρόνια σχετίζεται κυρίως με τον σπασμό του έσω σφιγκτήρα του πρωκτού. Πρόκειται για έναν εσωτερικό μυ που φυσιολογικά βοηθά στον έλεγχο των κενώσεων. Στις περιπτώσεις ραγάδας, ο μυς αυτός σφίγγει υπερβολικά και παραμένει σε μόνιμο σπασμό, περιορίζοντας την αιμάτωση και αποτρέποντας την επούλωση του σκισίματος. Έτσι, δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος, όπου ο πόνος προκαλεί σπασμό, ο σπασμός μειώνει την κυκλοφορία του αίματος και το μειωμένο αίμα καθυστερεί την επούλωση, με αποτέλεσμα να εμφανίζεται μια χρόνια ραγάδα πρωκτού που δεν υποχωρεί.

Παράγοντες κινδύνου

Οι παράγοντες που μπορεί να προκαλέσουν ή να συμβάλλουν στην εμφάνιση και τη χρονιότητα της ραγάδας είναι πολλοί. Η δυσκοιλιότητα και η επαναλαμβανόμενη καταπόνηση κατά την αφόδευση αποτελούν τους συχνότερους. Οι συχνές διάρροιες, ο τοκετός, οι τραυματισμοί, οι φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου, όπως η νόσος Crohn και η ελκώδης κολίτιδα, καθώς και η παρουσία αυξημένου μυϊκού τόνου στην περιοχή, ευνοούν την εμφάνιση και τη διατήρηση της βλάβης. Επιπλέον, παράγοντες όπως η ηλικία, η συνολική υγεία του ασθενούς, το άγχος και οι κακές διατροφικές συνήθειες μπορεί να επηρεάσουν σημαντικά την πορεία της ραγάδας.

Συμπτώματα που προκαλεί μια χρόνια ραγάδα πρωκτού

Τα συμπτώματα που προκαλεί μια χρόνια ραγάδα πρωκτού είναι χαρακτηριστικά και συνήθως έντονα. Ο πόνος κατά την αφόδευση αποτελεί το βασικό σύμπτωμα και συχνά παρατείνεται για ώρες μετά την κένωση. Ο ασθενής περιγράφει συνήθως έναν έντονο, καυστικό πόνο. Συχνά παρατηρείται μικρή αιμορραγία με έντονο κόκκινο αίμα, το οποίο φαίνεται στο χαρτί ή στην επιφάνεια των κοπράνων. Άλλα συμπτώματα περιλαμβάνουν κνησμό, ερεθισμό της περιοχής, αίσθηση σφιξίματος ή ακόμα και δυσκολία στην αφόδευση λόγω του φόβου για τον πόνο. Σε προχωρημένες περιπτώσεις, μπορεί να παρατηρηθεί μικρή δερματική προεξοχή στην έξοδο του πρωκτού.

Επιλογές και διάρκεια θεραπείας για μια χρόνια ραγάδα πρωκτού

Η αρχική θεραπευτική προσέγγιση βασίζεται στη συντηρητική αγωγή, με στόχο τη μείωση του πόνου, την πρόληψη της δυσκοιλιότητας και τη χαλάρωση του σφιγκτήρα. Ο ασθενής καλείται να ακολουθήσει διατροφή πλούσια σε φυτικές ίνες και υγρά, ώστε να επιτυγχάνεται μαλακή σύσταση κοπράνων. Η χρήση ήπιων μαλακτικών κοπράνων συχνά βοηθά σημαντικά. Η πραγματοποίηση ζεστών λουτρών, αρκετές φορές ημερησίως, προσφέρει ανακούφιση και προάγει τη χαλάρωση του σφιγκτήρα. Επιπλέον, η χρήση τοπικών αλοιφών, όπως αυτές που περιέχουν νιτρογλυκερίνη ή ανταγωνιστές ασβεστίου (διλτιαζέμη, νιφεδιπίνη), βελτιώνουν την αιμάτωση και διευκολύνουν την επούλωση. Σε ορισμένες περιπτώσεις, χορηγούνται και τοπικά αναισθητικά για την άμεση ανακούφιση από τον πόνο.

Σε πιο επίμονες περιπτώσεις ή όταν η συντηρητική θεραπεία δεν αποδώσει μέσα σε εύλογο χρονικό διάστημα, εφαρμόζονται εναλλακτικές μέθοδοι, όπως η έγχυση βοτουλινικής τοξίνης στον έσω σφιγκτήρα του πρωκτού. Η έγχυση του υλικού προκαλεί παροδική χαλάρωση του σφιγκτήρα, μειώνοντας τον πόνο και επιτρέποντας στη ραγάδα να επουλωθεί. Η δράση του διαρκεί μερικούς μήνες και συχνά είναι αρκετή για την πλήρη ίαση της ραγάδας. Σε πιο ανθεκτικές ή υποτροπιάζουσες χρόνιες ραγάδες, συστήνεται η χειρουργική επέμβαση, με συνηθέστερη την πλάγια έσω σφιγκτηροτομή, όπου γίνεται μερική διατομή του έσω σφιγκτήρα για να μειωθεί ο σπασμός και να αποκατασταθεί η αιμάτωση. Η επέμβαση αυτή είναι απλή και εξαιρετικά αποτελεσματική, με ποσοστά επιτυχίας που ξεπερνούν το 90%.

Βέβαια, υπάρχει και μια πιο σύγχρονη και ανώδυνη μέθοδος όπου η ραγάδα πρωκτού αντιμετωπίζεται με τη χρήση λέιζερ. Η χειρουργική θεραπεία ραγάδας πρωκτού με λέιζερ αποτελεί μια από τις πιο αποτελεσματικές τεχνικές για οριστική ίαση της πάθησης. Η συγκεκριμένη τεχνική προτιμάται καθώς μέσω της ειδικής ίνας λέιζερ πραγματοποιείται καθαρισμός της ραγάδας και ανακουφίζονται αποτελεσματικά τα συμπτώματα, ενώ αφήνεται ανέπαφος ο μυς του πρωκτικού σφιγκτήρα.

Χρόνος ανάρρωσης

Ο χρόνος που απαιτείται για την πλήρη θεραπεία της ραγάδας εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Η σοβαρότητα της ραγάδας, η χρονιότητα της, η γενική κατάσταση υγείας του ασθενούς, η ηλικία, η συνέπεια στην εφαρμογή των θεραπευτικών οδηγιών και η θεραπευτική μέθοδος που θα ακολουθηθεί καθορίζουν τη διάρκεια της ανάρρωσης. Σε γενικές γραμμές, οι οξείες ραγάδες, όταν αντιμετωπιστούν έγκαιρα, επουλώνονται μέσα σε δύο έως τέσσερις εβδομάδες. Αντίθετα, μια χρόνια ραγάδα πρωκτού, ακόμα και με την καλύτερη συντηρητική θεραπεία, ενδέχεται να χρειαστεί αρκετές εβδομάδες ή και μήνες για να επουλωθεί πλήρως. Σε περιπτώσεις που η βλάβη δεν υποχωρεί μετά από τρεις μήνες θεραπείας, συνήθως απαιτείται πιο δραστική αντιμετώπιση. Να σημειωθεί πως οι ασθενείς που ακολουθούν προσεκτικά τις θεραπευτικές οδηγίες, υιοθετούν μια υγιεινή διατροφή, καταναλώνουν επαρκείς ποσότητες νερού και αποφεύγουν την καταπόνηση κατά την αφόδευση έχουν σημαντικά καλύτερα αποτελέσματα.

Πρόληψη ραγάδας πρωκτού

Η πρόληψη της ραγάδας πρωκτού βασίζεται στην αποφυγή των αιτιών που την προκαλούν. Η σωστή διατροφή με πλούσιες φυτικές ίνες, η καλή ενυδάτωση, η συστηματική σωματική άσκηση και η αποφυγή υπερβολικής πίεσης κατά την αφόδευση βοηθούν σημαντικά. Επιπλέον, σε άτομα με ιστορικό ραγάδας ή σε όσους έχουν ευαισθησία στην περιοχή, η έγκαιρη αντιμετώπιση κάθε επεισοδίου δυσκοιλιότητας ή διάρροιας μπορεί να προλάβει την εμφάνιση νέας ραγάδας.

Σε κάθε περίπτωση, εάν τα συμπτώματα επιμένουν πέραν των έξι εβδομάδων ή αν ο πόνος και η αιμορραγία είναι έντονα και επηρεάζουν την ποιότητα ζωής, είναι σημαντικό οι ασθενείς να απευθυνθούν σε εξειδικευμένο χειρουργό. Οι σύγχρονες θεραπευτικές επιλογές μπορούν να προσφέρουν ανακούφιση ακόμη και στις πιο δύσκολες περιπτώσεις, όπως όταν υφίσταται μια χρόνια ραγάδα πρωκτού. Οι Γενικοί Χειρουργοί στην Αθήνα που απαρτίζουν την ομάδα του Colon Rectal αντιμετωπίζουν κάθε περιστατικό ραγάδας πρωκτού με την ενδεδειγμένη ανά περίπτωση θεραπευτική μέθοδο.