Δυστυχώς, υπάρχουν παθήσεις του εντέρου που όχι μόνο προκαλούν δυσάρεστα συμπτώματα αλλά ταυτόχρονα δυσκολεύουν πολύ την καθημερινότητα και τη ζωή των ασθενών. Σε αυτές τις παθήσεις συγκαταλέγεται και η νόσος του Crohn, μια χρόνια πάθηση του εντέρου που χρειάζεται πολλή προσοχή και στοχευμένη θεραπεία.
Τι είναι η νόσος του Crohn;
Η νόσος του Crohn είναι μια χρόνια φλεγμονώδης νόσος του εντέρου, που μπορεί να επηρεάσει οποιοδήποτε σημείο του πεπτικού σωλήνα, από τη στοματική κοιλότητα έως τον πρωκτό. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η φλεγμονή εντοπίζεται στον τελικό ειλεό – το τελευταίο τμήμα του λεπτού εντέρου. Αυτό που κάνει τη νόσο ιδιαίτερα ξεχωριστή είναι η δυνατότητά της να προκαλεί φλεγμονή σε όλα τα στρώματα του εντερικού τοιχώματος και όχι μόνο στην επιφάνεια. Συχνά, τα πάσχοντα σημεία εναλλάσσονται με υγιείς περιοχές, δημιουργώντας μια εικόνα «τμηματικής» προσβολής του εντέρου.
Η νόσος Crohn κάνει την εμφάνισή της κυρίως σε νεαρούς ενήλικες, μεταξύ 16 και 35 ετών, αν και μπορεί να εμφανιστεί και σε μεγαλύτερες ηλικίες ή ακόμα και στην παιδική ηλικία. Τείνει να επηρεάζει εξίσου άνδρες και γυναίκες, ενώ η παρουσία της νόσου σε συγγενείς πρώτου βαθμού αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης.
Αίτια της νόσου
Η αιτιολογία της νόσου του Crohn παραμένει ασαφής, ωστόσο θεωρείται αποτέλεσμα ενός συνδυασμού γενετικών, ανοσολογικών και περιβαλλοντικών παραγόντων. Ορισμένοι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι η νόσος προκύπτει από μια παθολογική αντίδραση του ανοσοποιητικού σε μικροοργανισμούς που φυσιολογικά υπάρχουν στο έντερο. Η κληρονομικότητα, οι λοιμώξεις, το κάπνισμα και η διατροφή έχουν επίσης ενοχοποιηθεί ως πιθανοί επιβαρυντικοί παράγοντες.
Συμπτώματα που προκαλεί η νόσος του Crohn
Τα συμπτώματα που προκαλεί η νόσος του Crohn διαφέρουν από άτομο σε άτομο και εξαρτώνται από τη βαρύτητα και τη θέση της φλεγμονής. Συνήθως, οι ασθενείς βιώνουν πόνο στην κοιλιά – κυρίως στο κάτω δεξί τεταρτημόριο – καθώς και επίμονη διάρροια. Εξίσου συνήθη συμπτώματα είναι η απώλεια βάρους, η κόπωση και ο χαμηλός πυρετός. Σε περιόδους έξαρσης, η κόπωση μπορεί να είναι έντονη, ενώ επιδεινώνεται από την αναιμία που προκύπτει λόγω χρόνιας φλεγμονής ή απώλειας αίματος. Εκτός από τα γαστρεντερικά συμπτώματα, ορισμένοι ασθενείς εμφανίζουν εκδηλώσεις της νόσου που δεν αφορούν το έντερο, όπως φλεγμονές στις αρθρώσεις, το δέρμα, τα μάτια ή το στόμα.
Διάγνωση
Η διάγνωση της νόσου Crohn στηρίζεται σε μια σειρά εξετάσεων που ξεκινούν με τον κλινικό έλεγχο από γαστρεντερολόγο και περιλαμβάνουν αιματολογικές εξετάσεις και εξετάσεις κοπράνων, ενδοσκόπηση (κολονοσκόπηση με βιοψία) και απεικονιστικές εξετάσεις όπως η μαγνητική εντερογραφία. Η κολονοσκόπηση είναι θεμελιώδης γιατί επιτρέπει στον γιατρό να δει το εσωτερικό του εντέρου και να λάβει δείγματα για ιστολογική ανάλυση. Η νόσος μπορεί να υποβόσκει για εβδομάδες ή και μήνες πριν διαγνωστεί, γι’ αυτό και η έγκαιρη αναζήτηση ιατρικής βοήθειας είναι κρίσιμη.
Η νόσος του Crohn είναι χρόνια πάθηση;
Ναι, η νόσος του Crohn είναι μια χρόνια, δηλαδή δια βίου πάθηση. Δεν υπάρχει οριστική θεραπεία, αλλά υπάρχουν περίοδοι που η νόσος βρίσκεται σε ύφεση, χωρίς συμπτώματα, οι οποίες εναλλάσσονται με περιόδους έξαρσης. Η πορεία της είναι απρόβλεπτη: κάποιοι ασθενείς βιώνουν σπάνιες υποτροπές, ενώ άλλοι ταλαιπωρούνται συχνά. Η σωστή φαρμακευτική αγωγή και η στενή παρακολούθηση μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά στη διατήρηση της ποιότητας ζωής.
Επιλογές διαχείρισης της νόσου
Η κύρια θεραπευτική στρατηγική είναι φαρμακευτική και εξατομικεύεται ανάλογα με την έκταση και τη βαρύτητα της νόσου. Οι στόχοι της αγωγής είναι ο έλεγχος της φλεγμονής, η ανακούφιση από τα συμπτώματα και η πρόληψη των υποτροπών. Στις ήπιες περιπτώσεις μπορεί να χρησιμοποιούνται αντιφλεγμονώδη φάρμακα, ενώ σε πιο σοβαρές, ανοσοκατασταλτικά ή βιολογικοί παράγοντες που δρουν στο ανοσοποιητικό σύστημα. Η επιλογή του φαρμάκου γίνεται αποκλειστικά από εξειδικευμένο γαστρεντερολόγο.
Ενδείξεις για χειρουργική επέμβαση
Η χειρουργική αντιμετώπιση δεν αποτελεί την πρώτη επιλογή αλλά είναι συχνά απαραίτητη όταν η νόσος προκαλεί επιπλοκές όπως αποστήματα, συρίγγια, στενώσεις του εντέρου ή διάτρηση. Υπάρχουν ασθενείς που δεν ανταποκρίνονται επαρκώς στα φάρμακα και η χειρουργική επέμβαση προσφέρει ουσιαστική ανακούφιση ή ακόμα και μακροχρόνια ύφεση. Οι σύγχρονες τεχνικές, όπως η λαπαροσκοπική ή ρομποτική χειρουργική, έχουν βελτιώσει σημαντικά τη συνολική εμπειρία των ασθενών, αφού συνεπάγονται μικρότερες τομές, μειωμένο μετεγχειρητικό πόνο και ταχύτερη ανάρρωση. Οι Γενικοί Χειρουργοί στην Αθήνα που απαρτίζουν την ομάδα του Colon Rectal αντιμετωπίζουν χειρουργικά τη νόσο με τις πιο σύγχρονες τεχνικές.
Ο ρόλος της διατροφής στη διαχείριση των συμπτωμάτων που προκαλεί η νόσος του Crohn
Η διατροφή δεν αποτελεί αιτία της νόσου, ωστόσο επηρεάζει άμεσα τα συμπτώματα. Οι ασθενείς συχνά έχουν μειωμένη όρεξη και δυσαπορρόφηση θρεπτικών συστατικών λόγω της φλεγμονής, γι’ αυτό και μια ισορροπημένη διατροφή είναι κρίσιμη. Συνιστώνται ήπιες τροφές που δεν επιβαρύνουν το έντερο, όπως γιαούρτι, μαγειρεμένα λαχανικά, αβοκάντο, πατάτες, άπαχες πρωτεΐνες (κοτόπουλο, ψάρι), καθώς και γαλακτοκομικά με χαμηλή λακτόζη ή φυτικά υποκατάστατα (π.χ. γάλα αμυγδάλου).
Μακροχρόνιες επιπτώσεις και προσδόκιμο ζωής
Αν και πρόκειται για χρόνια νόσο, το προσδόκιμο ζωής ενός ατόμου με νόσο του Crohn είναι συνήθως παρόμοιο με εκείνο του γενικού πληθυσμού, υπό την προϋπόθεση ότι η πάθηση διαγιγνώσκεται έγκαιρα και αντιμετωπίζεται συστηματικά. Η τακτική παρακολούθηση, η σωστή αγωγή και η υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής (όπως η διακοπή καπνίσματος) μειώνουν τον κίνδυνο επιπλοκών και βελτιώνουν σημαντικά την καθημερινότητα.
Γενικά, η νόσος του Crohn μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την ποιότητα ζωής, αλλά με σωστή διάγνωση, εξατομικευμένη θεραπεία και συνεχή παρακολούθηση, είναι απόλυτα διαχειρίσιμη. Η πρόοδος της ιατρικής και της τεχνολογίας, ιδίως στους τομείς της φαρμακευτικής και της ελάχιστα επεμβατικής χειρουργικής, προσφέρουν σήμερα περισσότερες επιλογές διαχείρισης από ποτέ. Το πιο σημαντικό, όμως, είναι ο ασθενής να έχει ενεργό ρόλο στη διαχείριση της νόσου του και να δίνει τη δέουσα προσοχή.
